Giá trị dinh dưỡng trong 100g thịt quả tươi gồm có: 63 calo năng lượng; 82.9% nước; 0.9g Protein; 0.1g chất xơ; 3mg Ca; 6mg P; 1.8mg Fe; 4 I.A Vitamin A; 0.04mg Vitamin B1; 0.05mg Vitamin B2; 0.6mg Vitamin PP và 31mg Vitamin C...

Hầu hết các nước sản xuất chôm chôm tiêu thụ nội địa, trừ Thailand và Malaysia xuất khẩu chôm chôm sang thị trường châu Âu dưới dạng quả tươi và chế biến.

I. YÊU CẦU SINH THÁI

1. Nhiệt độ: thích hợp: 22-30⁰C, khi nhiệt độ trên 40⁰C thì cây rụng hoa, rụng quả rất nhiều. Nhiệt độ dưới 22⁰C thúc đẩy cây ra đọt do đó chôm chôm chậm ra hoa.

2. Lượng mưa

Lượng mưahàng n

ăm trên 2.000 mm, phân bố đều trong năm thích hợp cho chôm chôm phát triển. Nếu lượng mưa đầumùa nhiều làm màu sắc vỏ quả không đẹp và gây hiện tượng nứt quả trên chôm chôm cho quả sớm, nhất là giống chôm chôm có vỏ quả mỏng.

Cây cần khô hạn khoảng 1 tháng

để hình thành mầm hoa, nếu mưa nhiều chỉ kích thích ra lá. Nhưng khô hạn vào thời kỳ thụ phấn, thụ tinh hoặc quả phát triển thì quả rụng nhiều, quả nhỏ, ảnh hưởng đến phẩm chất quả, nên cây cần đượctưới nước bổ sung.

3. Ánh sáng, ẩm độ, gió

Nắng nhiều kết hợp với gió mạnh làm chôm chôm cháy lá. Gió mạnh và khô dẫn

đến cháy lá và râu vỏ quả chôm chôm bị héo, do đó quả kém phẩm chất, nên thiết kế trồng hàng cây chắn gió cho vườn chôm chôm.

4. Đất đai

Chôm chôm thích hợp trong vùng vĩ tuyến 12⁰ Bắc trở vào phía Nam và ở

độ cao dưới 600-700m, đất không bị nhiễm mặn, đất thịt pha cát hay sét, tầng canh tác dày, thoát nước tốt. Đất đỏ Bazan không có tầng đá là thích hợp nhất. Độ pH thích hợp từ 4,5-6,5, nếu pH cao hơn cây có triệu chứng vàng lá do thiếu Zn, Fe...

II. Cách nhân giống, tiêu chuẩn cây GIốNG tốt và những giống phổ biến hiện nay

1. Cách nhân giống

Chọn trồng cây con

được nhân giống bằng cách ghép (hình 1) vì trồng cây ghép sẽ cho quả sớm 3-4 năm sau khi trồng, cây có bộ tán rộng, thấp hơn so với cây trồng từ hạt lâu cho quả (5-6 năm sau khi trồng), cây không đồng đều.

2. Tiêu chuẩn cây giống tốt

Cây giống tốt phải

đúng giống, đạt 4-5 tháng tuổi sau khi ghép, cây đang sinh trưởng khoẻ (hình 2) và đạt các yêu cầu về hình thái, như:

- Thân gốc ghép thẳng,

đường kính 0,8-1,3 cm, vỏ không vết thương tổn đến phần gỗ, mặt cắt có quét sơn, không bị dập, sùi, nằm ngay phía trên chân của thân cây giống, vết ghép tiếp hợp tốt và cách mặt bầu ươm 15-20cm

- Cổ rễ và rễ cọc thẳng, bộ rễ phát triển tốt, có nhiều rễ tơ.

- Thân cây ghép thẳng, chiều cao tính từ mặt bầu ươm

đến đỉnh chồi từ 60cm và đường kính thân (vị trí trên vết ghép) từ 0,8cm trở lên, chưa phân cành, có trên 9 lá kép, lá ngọn thành thục, xanh tốt và có hình dạng, kích thước đặc trưng giống.

- Cây không mang các sâu bệnh hại. 

3. Những giống phổ biến hiện nay

   Hiện nay, chôm chôm được trồng phổ biến ở miền Nam tại các tỉnh: Bến Tre, Vĩnh Long, Tiền Giang, ĐồngNai, Bình Dương...với các giống như:

Hình 1: Cây con được nhân giống                     Hình 2: Cây con khoẻ trước khi

                bằng cách ghép mắt                                               trồng ngoàiđồng

Hình 3: Chôm chôm Java

Hình 4: Chôm chôm nhãn Hình                       5: Chôm chôm Rongrien

 

- Chôm chôm Java: Quả có dạng hình cầu, trọng lượng trung bình 30-40g, râu vỏ quả dài, vỏ quả màu vàng-đỏ đến đỏ sậm (hình 3), thịt quả chắc, ráo độ tróc thịt quả tốt, có vị ngọt chua nhẹ, phẩm chất khá ngon.

- Chôm chôm nhãn: Quả dạng hình cầu nhỏ, trọng lượng trung bình từ 15-20g, râu vỏ quả ngắn, vỏ quả dày và có rãnh dọc kéo dài từ đỉnhđến đáy quả, vỏ quả có màu vàng đến vàng-đỏ (hình 4), thịt quả ráo, chắc, độ tróc thịt quả rất tốt, có vị rất ngọt, thơm, phẩm chất rất ngon.

- Chôm chôm Rongrien: Là giống có nguồn gốc từ Thailan, trọng lượng quả trung bình 30-33g, quả có dạng hình cầu, râu vỏ quả dài và khi chín chóp râu có màu xanh (hình 5), vỏ quả màu đỏ thẩm, thịt quả màu trắng, ráo, dai và rất dễ tróc khỏi hạt, có vị rất ngọt, hạt nhỏ, phẩm chất rất ngon.

III. KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC

A. Thiết kế vườn

1. Đào mương lên líp (luống): Giống phần thiết kế vườn ở cây bưởi

2. Trồng cây chắn gió: Giống phần thiết kế vườn ở cây bưởi

3.Khoảng cách trồng

Khoảng cách cây trồng tuỳ theo loại

đất, mức độ cơ giới hóa và canh tác, khoảng cách cây trên hàng 5-8m, giữa hàng 6-10m. Vùng ĐBSCLtrồng khoảng cách: 5x6 m; 5x7 m hay 6x8m (hình 9), miền Đông Nam Bộ nơi đất tốt, tầng canh tác dày, trồng khoảng cách xa hơn.

B. Kỹ thuật trồng và chăm sóc

1. Thời vụ trồng

Vùng ĐBSCL trồng vào đầu mùa mưa để tiết kiệm chi phí và công tưới hoặc cuối mùa mưa, miền Đông Nam Bộ và Tây Nguyên bắt đầu trồng từ tháng 6-7 dương lịch và vùng Duyên Hải Nam trung bộ trồng vào tháng 8-9 dương lịch .

2. Chuẩn bị hố và cách trồng

a. Vun mô, đào hố trồng

Làm mô đất hoặc đào hố trước khi trồng cây con từ 1-3 tháng. Vùng ĐBSCL trồng chôm chôm trên mặt líp, nếu đất thấp cần phải vun mô trồng, kích thước mô rộng 0,6-0,8m, chiều cao 0,3-0,5m (hình 8). Đất làm mô nên dùng đất vườn cũ, đất bãi sông, đất ruộng... trộn với 10-20 kg phân hữu cơ hoai, vôi 0,5-1 kg, phân DAP hoặc NPK (16-16-8) 200-300g, Regent 10-20g và 100-200g Coc- 85.

Vùng đất cao đào hố trồng có kích thước: 60-80cm x 60-80cm x 60-80cm, trộn hổn hợp đất mặt, phân NPK, Regent và Coc-85 như trên, trộn đều và lấp đầy hố (hình 11 chương I).

b. Cách trồng

Giữa mô đất (vùng ĐBSCL) hoặc hố (vùng Miền Đông Nam Bộ) đào lỗ trồng có kích thước bằng với bầu đất cây con, lấy cây con ra khỏi bầu đất và đặt cây con vào lỗ trồng trồng, lấp và nén đất nhẹ quanh bầu đất cây con đến độ cao bằng với mặt đất của mô hay hố; cắm cọc và buộc cây con phòng gió lay; che mát tạm thời cho cây trong những tháng đầu sau khi trồng; tưới nước cho cây con ngay sau khi trồng.

3. Tủ gốc giữ ẩm

Vào mùa khô dùng lá, cỏ hoặc các phế phẩm sau thu hoạch phủ gốc giữ ẩm cho cây (hình 10).

Hình 6: Mặt líp đôi có rãnh thoát               Hình 7: Đê bao ngăn lũ trên vườn chôm chôm

               nước giữa mặt líp         

 Hình 8. cây trồng trên mô đất vùng ĐBSCL     Hình 9: Trồng 2 hàng cây trên mặt líp đôi

4. Làm cỏ và trồng xen

Làm cỏ thường xuyên để tránh bị cạnh tranh nước, dinh dưỡng... Làm cỏ bằng tay, bằng máy hoặc phun thuốc hoá học.

Giai đoạn cây mới trồng chưa giao tán trồng xen các cây họ đậu, cây phân xanh để cải tạo đất trên vùng đấtnghèo chất hữu cơ hoặc trồng xen lấy ngắn nuôi dài, hạn chế cỏ dại (hình 8), trồng các cây ăn quả như: chanh, chuối, đu đủ, dứa, ổi.., hay trồng các loại cây rau, hoa.

Sau khi trồng 6 tháng bồi thêm đất cho mô. Hàng năm sau thu hoạch vét bùn bồi mặt líp (nếu có điều kiện) lớp đấtdày 1-3 cm, không bồi quá dày ảnh hưởng đến bộ rễ.

5. Tưới nước

Trồng chôm chôm đạt năng suất và chất lượng phải cung cấp đủ nước cho cây vào các giai đoạn sinh trưởng và phát triển. Nguồn nước tưới không bị nhiễm mặn (NaCl< 2g/l nước). Lượng nước tưới, chu kỳ tưới tuỳ loại đất, thời tiết, giai đoạn phát triển của cây. Cây con mới trồng tưới ít nhất 3 lần trong tuần, cần thiết tưới 2 lần trong ngày nhất là trong mùa nắng.

ở vùng ĐBSCL chôm chôm cho quả vào giai đoạn khô hạn, cần tưới đủ nước cho cây. Trong mùa mưa lũ, thoát nước kịp thời không để nước đọng trên vườn chôm chôm.

6. Tỉa cành và tạo tán

Tạo tán cho cây từ nhỏ là cần thiết, bấm ngọn khi cây ghép đạt chiều cao 70-100 cm, sau đó tỉa cành giữ lại 3-5 cành khỏe, cách nhau đều và tạo thành góc lớn với thân (hình 11, 12). Thường xuyên tỉa cành phát triển từ thân cây gốc ghép.

Hàng năm sau thu hoạch xén những gié hoa còn lại trên cây, cành dinh dưỡng là cành non mọc thẳng từ thân cành chính, cành sâu bệnh, cành đan chéo ngoài tán (hình 13), cành dưới tán (hình 15), cành trong tán (hình 14) ... cho hợp lý để thúc đẩy cây mọc chồi tược non và cho quả vụ sau.

Khi năng suất bắt đầu giảm, thường sau 20 năm tuổi, cắt ngang những cành chính, giảm chiều cao đếnkhoảng 1/3, hoặc cách mặt đất 30-50 cm, dùng sơn bảo vệ mặt cắt, khi những cành non phát triển từ dưới mặt cắt, tỉa giữ lại một số cành khoẻ thích hợp (hình 16, 17), hoặc khi cành đạt đường kính từ 0,5cm tiến hành ghép đổi giống. Sau 2 năm cây lại cho quả.

7. Bón phân

a. Bón phân

Liều lượng và công thức phân NPK bón cho cây hàng năm thay đổi theo điều kiện đất đai, tình trạng sinh trưởng của cây, tuổi cây, thời kỳ bón, năng suất thu hoạch vụ trước. Tuy nhiên, có thể bón phân cho cây chôm chôm như sau:

                                                           (Nguån: Sahadevan, N., 1987)